Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej

28 maja 2015 roku, w ramach Spotkań Wschodnich, Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej gościł trójkę znakomitych rosyjskich literatów. Za sprawą zaprzyjaźnionego z naszym Instytutem profesora Dmitrija Baka, aktualnie dyrektora Muzeum Literackiego w Moskwie, do Krakowa wraz nim przybyli znawca, wydawca i krytyk współczesnej literatury rosyjskiej redaktor Jelena Szubina oraz główny gość tegorocznego spotkania w cyklu "Траектория чтения: контексты современной русской литературы", uznany i wielokrotnie nagradzany  pisarz Roman Sienczin.

fot. Magdalena Ochniak

Po krótkim powitaniu ze strony inicjatora Spotkań Wschodnich Grzegorza Przebindy, zarysem biografii literackiej Romana Sienczina otworzyła profesor Katarzyna Jastrzębska, wskazując iż walory tej prozy wysoko oceniają profesjonalni krytycy, ale przede wszystkim czytelnicy.

Roman Sienczin (ur. 1971) to rosyjski prozaik i aktywny komentator życia literackiego w Rosji.  Twórca jest regularnie nominowany do prestiżowych rosyjskich nagród literackich, między innymi nagrody Bolszaja Kniga, Nacionalnyj Bestseller i rosyjskiego Bookera. Znakiem rozpoznawczym prozy Romana Sienczina jest pesymizm, kategoria światopoglądowa, która w Rosji przysparza jego twórczości tyluż przeciwników, co zwolenników. Opublikował między innymi Вперед и вверх на севших батарейках (2008), Елтышевы (2009), Лед под ногами (2010), Информация (2011). Зона затопления (2015).

Na tle rozważań o prozie Sienczina, tego co w niej swoiste narodowe - rosyjskie i tego co w niej uniwersalne, spotkanie z trójką gości stało się znakomitą okazją do rozmowy nie tylko o współczesnej literaturze rosyjskiej, jej obecnym statusie w społeczeństwie, ale także o jej historycznych paralelach, i nierzadko zaskakujących uważnego współczesnego czytelnika nawiązaniach stylistycznych, ideowych czy formalnych do jej wyśmienitych  źródeł:  Mikołaja Leskowa, Michaiła Sałtykowa-Szczedrina, Iwana Turgieniewa, Iwana Gonczarowa, czy wreszcie Fiodora Dostojewskiego.

Redaktor Jelena Szubina zwróciła uwagę na kilka ważnych dla współczesnej literatury nazwisk, jak na przykład  Jewgienij Wodołazkin, Alisa Ganijewa, czy rozwijająca się Guzel Jachina, której powieść trafiła na długą listę pretendentów do nagrody literackiej «Большая книга 2015».

Rosyjscy goście chętnie przystąpili do dialogu ze słuchaczami, pochylając się między innymi nad pytaniem o charakter współczesnej literatury rosyjskiej. Profesor Bak wieloaspektowo zreferował zagadnienie literaturocentryzmu współczesnej kultury rosyjskiej, który jak się wyraził, "trzeszczy we wszystkich szwach", a Roman Sienczin z właściwą sobie skromnością przyjął uwagę profesora Przebindy o autentyczności i szczerości jego tekstów, na tle innych, znanych mu dzieł współczesnych pisarzy rosyjskich. Pisarz wskazał także, że współczesność odciąga go czasem w stronę publicystyki, której wyrazem jest choćby zbiór esejów pt. Теплый год ледникового периода (2013)  poświęcony akcjom politycznych protestów, które miały miejsce w Rosji między grudniem 2011 a grudniem 2012 roku.

Istotnym elementem rozmowy okazała się refleksja nad kategorią kanonu literackiego. Z tym problemem wystąpiła doktor Ewelina Pilarczyk, wsparta przez profesor Katarzynę Jastrzębską - głównego organizatora międzynarodowej konferencji «Русская литература в переводах на иностранные языки», której tematem wiodącym, w październiku bieżącego roku, będą rozważania o przekładach literackiego kanonu. Dla dyskutantów oczywistym był fakt, że instytucjonalne próby ustanowienia kanonu, takie choćby o jakich można mówić na przykładzie współczesnej Rosji, skazane są na porażkę. Dmitrij Bak zaznaczył, że  dzieło "kanonizacji" utworów literackich może się dokonać jedynie dzięki dwóm instrumentom - profesjonalnej krytyce i szkole, w której dźwignią poszukiwania doskonałości tekstu jest rozminięcie się utworu literackiego z tzw. horyzontem oczekiwań czytelnika (H.R.Jauss).

Spotkanie w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej miało charakter otwarty, obok słuchaczy z naszego Instytutu na tegoroczną edycję cyklu Траектория чтения przybyli także goście z Uniwersytetu Śląskiego. Brak czasu nie pozwolił na rozwinięcie wielu wątków, ale Dmitrij Bak zaznczył, iż krakowska rozmowa dostarczyła mu wielu wartościowych inspiracji, które teraz przyjdzie czas spisać.

Link do galerii http://www.ifw.filg.uj.edu.pl/instytut/wydarzenia/-/journal_content/56_INSTANCE_Ymd6/1717115/89648605