english
116. Spotkanie Wschodnie: Ludmiła Ulicka
13 kwietnia 2022 r. odbyło się on-line spotkanie z rosyjskią pisarką Ludmiłą Ulicką. Jest to 116. wydarzenie w ramach prowadzonego w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ cyklu pt. „Spotkania Wschodnie”, a prowadził je prof. Grzegorz Przebinda z Katedry Kultury Słowian Wschodnich.
Spotkanie, tłem którego stały się aktualne wydarzenia polityczne, miało formę dialogu intelektualistów. Grzegorz Przebinda dzielił się przemyśleniami na temat Rosji, przywoływał liczne, toczone na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat, rozmowy z rosyjskimi myślicielami, spotkanie z Janem Pawłem II i jego dążenia ekumeniczne skierowane do Rosji. Odnosił się także do kluczowych tekstów literatury rosyjskiej, w tym powieści Ludmiły Ulickiej.
Autorka powieści Medea i jej dzieci, Daniel Stein, tłumacz, Jakubowa drabina dzieliła się refleksjami odnośnie tego, w jaki sposób mogło dość do przeistoczenia się Rosji w państwo agresorskie. Zdaniem pisarki, odpowiedzi na to pytanie szukać należy w wydarzeniach początku lat 90. XX wieku, kiedy Rosja – wskutek zbrojnego konfliktu ówczesnego prezydenta Borysa Jelcyna z parlamentem – po raz kolejny zaprzepaściła szansę na rozwój według europejskiego scenariusza cywilizacyjnego i wybrała własną drogę, która ostatecznie doprowadziła do inwazji na Ukrainę. Zdaniem Ludmiły Ulickiej, właśnie wojna z Ukrainą będzie pierwszym i zarazem głównym punktem w akcie oskarżenia dzisiejszej władzy rosyjskiej, a samo to oskarżenie jest nieuniknione.
Komentując obecną kondycję mentalną i moralną społeczeństwa rosyjskiego, pisarka zwróciła uwagę na cykliczność historii: odniosła się do kategorii biednych ludzi – zarówno pod względem materialnym, jak i moralnym, o służebności Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego względem władzy politycznej, a także do głębokiego zainfekowania społeczeństwa wirusem donosicielstwa, które – nie leczone – grozi totalnym zwyrodnieniem narodu. Lekarstwem na degradację mogą być poważne reformy, lecz, zdaniem Ulickiej, Rosja kilkakrotnie na przestrzeni ostatniego stulecia nie skorzystała z szansy na przemiany. Reformy Piotra Stołypina, które mogły wyprowadzić Rosję na zupełnie nowy poziom rozwoju cywilizacyjnego i pozwolić uniknąć rewolucji bolszewickiej, de facto upadły, a sam reformator został zamordowany w 1911 roku w Kijowie w wyniku zamachu terrorystycznego. Grzegorz Przebinda zwrócił uwagę na symboliczny wymiar tego wydarzenia w kontekście bieżącej sytuacji geopolitycznej. Nie został doceniony i architekt pieriestrojki Michaił Gorbaczow, którego Ludmiła Ulicka uważa za człowieka o wielkim potencjale, który potrafił zrozumieć ducha czasów, zmieniającą się sytuację polityczną i wprowadzać właściwe zmiany do realizowanej przez siebie działalności publicznej. Kolejną szansę na wybicie się Rosji na demokratyczne tory rozwoju pisarka wiąże z Michaiłem Chodorkowskim, przeciwnikiem i ofiarą reżimu Putina, który aktywnie działa na rzecz powstania nowych – nowoczesnych, wykształconych i doceniających demokratyczny kierunek rozwoju – elit, które w przyszłości mogą stanowić podstawę nowej władzy rosyjskiej.
Mówiąc o literaturze, autorka Daniela Steina, tłumacza i Jakubowej drabiny stwierdziła, że tematyka miłosna, jej zdaniem, przestała już być jedną z najważniejszych w beletrystyce; pisarka obecnie skupia się na powtarzalności wydarzeń rosyjskiej historii oraz na podobieństwach między emigracją rosyjskiej inteligencji w 1922 roku, a emigracją w 2022. Przemyślenia dotyczące tych wydarzeń, próby odpowiedzi na przeklęte pytania roli inteligencji w Rosji i jej historii będą ujęte w nowej – zapowiedzianej już – powieści pisarki, nad którą Ludmiła Ulicka pracuje obecnie na emigracji, w Berlinie.
Rozmowa spotkała się z dużym zainteresowaniem. Uczestniczyli w niej pracownicy i studenci Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ oraz Karpackiej Państwowej Uczelni w Krośnie, ale także osoby z innych regionów Polski i zza granicy. Nagranie spotkania jest dostępne na platformie YouTube.
Dzmitry Kliabanau
Osoba publikująca: Marcin Ziomek