115. Spotkanie Wschodnie: Boris Akunin

Termin: 16.03.2022

16 marca 2022 r. w ramach cyklu „Spotkań Wschodnich” odbyło się on-line spotkanie z rosyjskim pisarzem Borysem Akuninem. Prowadził je prof. Grzegorz Przebinda z Katedry Kultury Słowian Wschodnich.

Tłem spotkania była haniebna napaść Rosji na Ukrainę, ale rozmowa dotykała nie tylko tematów bieżących, lecz zawierała pogłębioną refleksję na temat rosyjskiej historii i tożsamości państwa rosyjskiego. Namysł nad historią Rosji okresu mongolskiego, a także Rosji carskiej i radzieckiej, stał się podstawą do krytycznej oceny Rosji putinowskiej oraz potępienia zbrojnej agresji skierowanej przeciwko Ukrainie.

Borys Akunin, autor wielotomowej Historii państwa rosyjskiego, stwierdził, że zręby państwowości rosyjskiej powstały w XV w., a jej charakter określiło w dużej mierze dziedzictwo imperium mongolskiego. Była mowa o Iwanie Groźnym, Piotrze I, Leninie, Stalinie – kolejnych inkarnacjach autorytarnej władzy w Rosji. Ów model jest od dawna przestarzały i kontrproduktywny. Akunin podkreślił też, że w Rosji zawsze istniał – i istnieje nadal – obóz liberałów, krytykujących autorytarne zapędy władzy.

Pisarz stwierdził, że historia Rosji pozostaje naszpikowana licznymi mitami, które są traktowane jako fakty. Modernizacja kraju musi iść w parze z ich przezwyciężeniem.

Dzisiejsza putinowska Rosja jest państwem anachronicznym, a sam Putin tkwi mentalnie w XX w. – epoce zimnej wojny. Pisarz przepowiedział, że napaść Rosji na Ukrainę doprowadzi do upadku państwa rosyjskiego w jego dzisiejszej postaci. Wpływ propagandy państwowej na Rosjan jest obecnie ogromny, ale ma on charakter powierzchowny, co daje nadzieję na odmianę w przyszłości. Nie wolno też zapominać, że wielu Rosjan protestuje dziś przeciwko wojnie.

Przebywający na emigracji Akunin stwierdził, że na gruzach Rosji obecnej – anachronicznej i imperialnej – powstanie w przyszłości Rosja nowa, inna. Konieczne demokratyzacja i modernizacja kraju muszą jednak iść w parze z jego decentralizacją, obdarzeniem części składowych państwa rzeczywistą autonomią. W przeciwnym razie nastąpi nawrót imperializmu. Rosja powinna też odnaleźć nową państwowotwórczą ideę, która sprawi, że państwo to będzie atrakcyjne dla obywateli. Stosowanie siły prowadzi donikąd. Nowa Rosja będzie antyputinowska.

Spotkanie było po części dwugłosem. Prof. Przebinda dzielił się obszernie własnymi przemyśleniami na temat Rosji, przywoływał liczne, toczone na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat, rozmowy z rosyjskimi intelektualistami oraz lektury rosyjskich pisarzy, historyków i filozofów. Mowa była m.in. o Dostojewskim, Gorbaniewskiej, Sołżenicynie czy Bułhakowie.

Dwugodzinna rozmowa spotkała się dużym zainteresowaniem. Uczestniczyli w niej nie tylko pracownicy i studenci Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ oraz Karpackiej Państwowej Uczelni w Krośnie, ale także osoby z innych regionów Polski i zza granicy. Padło wiele pytań. Spotkanie cieszy się także wielką popularnością na platformie YouTube, gdzie jest bardzo dynamicznie i życzliwie komentowane.

Link do nagrania ze spotkania

Wynotował Michał Milczarek

Data opublikowania: 18.04.2022
Osoba publikująca: Marcin Ziomek