Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej

PROFESOR WIESŁAW  WITKOWSKI

(1927-2022)

Po długim i pracowitym życiu prof. Wiesław Witkowski odszedł 25 lutego 2022 r. Wybitny filolog, slawista, językoznawca. Urodził się 7 stycznia 1927 roku w Warszawie. Studiował w latach 1946-1952 polonistykę i slawistykę (język czeski i słowacki) na Uniwersytecie Jagiellońskim. Słuchał wykładów znakomitych profesorów: Tadeusza St. Grabowskiego (literatury słowiańskie), Kazimierza Wyki (literatura polska), Kazimierza Nitscha, Zenona Klemensiewicza, Tadeusza Lehra-Spławińskiego i Jana Safarewicza (językoznawstwo). Jako przedmiot swoich zainteresowań naukowych wybrał języki wschodniosłowiańskie. Bez wątpienia o wyborze zadecydował lektorat języka ukraińskiego prowadzony przez magistra Antoniego Tkaczuka, na który uczęszczał. Trafił na zajęcia seminaryjne do prof. Jana Janowa – kierownika Zakładu Języków Ruskich Studium Słowiańskiego UJ. Rozległość zainteresowań filologicznych początkującego slawisty musiała wywrzeć na promotorze duże wrażenie, skoro już na III roku studiów (w roku 1948) zaproponował młodemu studentowi pracę w charakterze asystenta-wolontariusza.            

            Początkowo w działalności naukowej Wiesław Witkowski podążał śladami swojego Mistrza. Zarówno doktorat uzyskany w roku 1963 („Język Leksykonu Pamby Beryndy”), jak też habilitacja na podstawie rozprawy „Język utworów Joannicjusza Galatowskiego na tle języka piśmiennictwa ukraińskiego XVII wieku” poświęcone były historii języka ukraińskiego. Te dwie pozycje ugruntowały Jego pozycję w świecie slawistycznym jako doskonałego ukrainisty-językoznawcy. Na tym polu nie miał sobie równych w Polsce. Zainteresowania rusycystyczne były w dużej mierze pochodną sprawowanych funkcji organizacyjno-administracyjnych: kierownika Zakładu Języka Rosyjskiego (lata 1973-1993) i dyrektora Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej (lata 1984-1993). Ale także na niwie rusycystycznej Profesor potrafił znaleźć pola badawcze, atrakcyjne dla niego samego jako uczonego, ale też poszerzające znacznie horyzonty naukowe rusycystyki polskiej i światowej. Tu największą chwałę przyniosły mu wieloletnie studia nad polonizmami leksykalnymi w języku rosyjskim, których uwieńczeniem było ukazanie się „Słownika zapożyczeń polskich w języku rosyjskim” (Kraków 1999) oraz „Nowego słownika zapożyczeń polskich w języku rosyjskim” (Kraków 2006). Ponadto trzeba odnotować, że rzesze studentów krakowskiej rusycystyki znały Wiesława Witkowskiego jako współautora (razem z T. Lehrem-Spławińskim) niezastąpionego podręcznika pt. „Wybór tekstów do historii rosyjskiego języka literackiego”. Pod koniec swojej kariery uniwersyteckiej, a dokładnie w roku 1994 Profesor objął kierownictwo nowopowstałej Katedry Ukrainistyki i sprawował tę funkcję do przejścia w stan spoczynku, czyli do roku 1997.

            Profesor Wiesław Witkowski był uczonym o ogromnej erudycji. I dotyczy to nie tylko filologii wschodniosłowiańskiej, ale także pokrewnych dyscyplin: historii, historii kultury, dawnego drukarstwa cyrylickiego (to była chyba jego ulubiona dziedzina) przede wszystkim Słowian wschodnich, ale też Słowian w ogóle i innych narodów europejskich. Mógł swobodnie rozmawiać na dowolny temat z tego zakresu, a jego głęboka wiedza powodowała, że słuchający go młodzi pracownicy naukowi zaczęli zdawać sobie sprawę z tego, jak niewiele jeszcze umieją. Prace Profesora były oparte na precyzyjnie przemyślanych założeniach, wszechstronnej, drobiazgowej i jednocześnie ostrożnej interpretacji faktów w duchu najlepszych tradycji filologicznych, co świadczyło o jego niezwykłej rzetelności i wysokiej kulturze naukowej. Przy tym był osobą niezwykle skromną, tolerancyjną i delikatną. Bardzo pomagał młodym adeptom filologii rosyjskiej, chętnie przynosił z domu książki, które były niedostępne w bibliotekach naukowych Krakowa. Nigdy nie zdarzyło mu się odmówić lub zapomnieć. Dbał też bardzo o stronę językowo-stylistyczną prac naukowych swoich podopiecznych. 

            Trzeba podkreślić ze szczególną mocą, że przez wiele lat (lata 1970-1997) krakowskie językoznawstwo wschodniosłowiańskie tak naprawdę wspierało się na autorytecie jednego uczonego, którym był Profesor Wiesław Witkowski. Świat slawistyczny doceniał go, zapraszając do redakcji najbardziej znanych czasopism slawistycznych, takich jak chociażby „Russian Linguistics”, „Slavia Orientalis” czy „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”.   

            Będzie Go bardzo brakowało polskiej slawistyce. Razem z Profesorem odchodzi filologia słowiańska w dawnym stylu. Odchodzi bezpowrotnie.

Profesorze, żegnamy Cię z żalem i smutkiem. Spoczywaj w pokoju!

AF